پایان نامه بررسی رابطۀ بین تأمین مالی از محل افزایش سرمایه و بازده سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران

چكیده:

با بررسی اجمالی بر روی قیمت سهام شرکتهایی که اقدام به افزایش سرمایه نموده‌اند نشان می‌دهد که معمولاً سهامداران بعد از تاریخ اعلان افزایش سرمایه بازده‌ای بیش از حد انتظار کسب می‌نمایند. سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بعد از افزایش سرمایه موفق به تحصیل بازده متناسب با قیمت سهام شده‌اند یا خیر؟

تحقیق حاضر با هدف پاسخگویی به سؤال فوق و به منظور مشخص نمودن این موضوع است که آیا افزایش ثروت سهامداران در اثر افزایش سرمایه ناشی از تغییری مثبت در سود شرکت می‌باشد؟ هدف دیگر تحقیق آگاه نمودن سرمایه‌گذاران از محتوای اطلاعاتی افزایش سرمایه می‌باشد تا با کسب اطلاع از چگونگی و میزان سودآوری شرکتها با توجه به ساختار سرمایه (که با انجام افزایش سرمایه تغییر می‌کند) قادر به ارزیابی شرکتها برای سرمایه‌گذاری و افزایش ثروت خود باشند.

در راستای انجام تحقیق درخصوص موضوع مورد نظر و همچنین آزمون فرضیه‌های تحقیق کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی تحقیق به عنوان جامعه آماری درنظر گرفته شده است. تعداد نمونه‌ها براساس محدودیت های تحقیق و با توجه به دو گروه در نظر گرفته شده از شرکتها، که گروه اول شامل شرکت‌های انتخابی منتهی به پایان اسفندماه که در سال‌های 87-81 افزایش سرمایه داده‌اند 26، 46، 66، 68، 66، 43، 40 و 48 شرکت می‌باشند، بدیهی است که شرکت‌های مزبور در هر سال، گروه آزمون را تشکیل داده اند وگروه دوم که شامل شرکت‌هایی که در سال‌های مزبور افزایش سرمایه نداده‌اند به میزان گروه اول از همان صنعت یا صنعت مشابه و بصورت نمونه گیری سیستماتیک ( طبقه بندی براساس نوع صنعت ) انتخاب نموده و گروه کنترل (شاهد) را تشکیل داده اند. همچنین به دلیل محدودیت در تعداد شركت های تشكیل دهنده جامعه آماری، مواردی از قبیل نوع محصولات، اندازه شركت ها در هر یك از گروه ها رعایت نگردیده است.

در تحقیق حاضر با توجه به تعداد زیاد نمونه های مورد آزمون جهت انجام آزمون های پارامتری از آنالیز واریانس دو راهه[1] و برای آزمون فرضیات اصلی تحقیق از آنالیز واریانس چند متغیری استفاده گردیده است. ابزارگردآوری اطلاعات، اسناد كاوی و بانكهای اطلاعاتی و همچنین مشاهده می باشد. داده های مورد نیاز شامل جمع دارایی‌های ثابت، حقوق صاحبان سهام، درآمد فروش و سود خالص شركت های نمونه آماری از اطلاعات مالی مندرج در صورتهای مالی حسابرسی شده آنها و گزارش‌های مالی و نشریه‌های رسمی سازمان بورس اوراق بهادار که بصورت هفتگی، ماهانه و سالانه صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌‌شده را به چاپ می‌رساند و نیز از بانک‌های اطلاعاتی بورس بوده، كه این اطلاعات از سـوابق موجـود در نـرم افزار ره آورد نوین و سایر نرم افزارها و در مواردی از آرشیوهای الكترونیكی و اینترنتی استخراج شده است.

 مهمترین یافته‌های تحقیق عبارتند از:

1-    موثر بودن عامل « افزایش سرمایه» بر «بازده» شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی تحقیق.

2-    ارتباط موثر بین درصـد افزایش سرمایه با بازده با توجه به سطوح مختلف نوسانات بازار.

 .

 مقدمه:

بازسازی و توسعه اقتصاد کشور عملاً بعد از پایان جنگ تحمیلی در قالب تدوین برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور آغاز گردید. رهایی از اقتصاد دولتی و حرکت بسوی اقتصاد بازار نیازمند ایجاد تحولاتی در سیاست ها و خط مشی‌های پولی و مالی بود. از جمله این تحولات، تعدیل نرخ ارز و تعدیل نرخ سود بانکی را می‌توان برشمرد. از طرف دیگر رشد سریع شاخص عمومی قیمت‌ها موجب شد که نیاز شرکت‌ها به سرمایه بمنظور اجرای طرحهای توسعه تشدید شود. نیاز به افزایش سرمایه در شرایطی روی داد که بانک‌ها نیز منابع کافی برای تأمین مالی شرکت‌ها در اختیار نداشتند. بنابراین افزایش نیاز مالی شرکت‌ها در اثر افزایش نرخ ارز و سطح عمومی قیمت‌ها، عدم کفایت منابع مالی بانکها و افزایش هزینه وام‌ها و اعتبارات می توانند دلایلی بر انتخاب روش انتشار سهام عادی برای تأمین نیازهای مالی توسط شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران باشند. یكی از مهم ترین منابعی كه واحدهای اقتصادی در اختیار دارند، آورده سهامداران به عنوان سرمایه است. مدیران با استفاده از این منابع در جهت بقاء و رشد سازمان خود تلاش می كنند. بی تردید آورندگان منابع مالی جدید در شركت ها متوقع بازدهی بیش از سرمایه گذاری خود در سهام شركت هستند كه تقریباً در تمام موارد این بازدهی بیش از هزینه های مالی ناشی از بدهی ها برای شركت خواهد بود. به عبارت دیگر در یك بازار كارا، رشد و سودآوری شركت و در نهایت افزایش ثروت سهامداران زمانی محقق خواهد شد كه بازدهی ناشی از بكارگیری منابع مالی ناشی از انتشار سهام بیش از هزینه های مالی ناشی از بدهی های شركت و هزینه فرصت ناشی از پروژه های سرمایه ای مورد اجرا باشد. جذب سرمایه لازم و تأمین مالی جهت انجام پروژه های بزرگ و بلند مدت، نیاز به جلب اعتماد مردم دارد. تصمیمات مالی را می توان از جمله تصمیمات استراتژیک و حساسی دانست که در هر شرکتی اتخاذ می‌گردد. توانایی شرکت در مشخص ساختن منابع مالی بالقوه (اعم از داخلی یا خارجی) برای تهیه سرمایه به منظور سرمایه‌گذاریها و تهیه برنامه‌های مالی مناسب از عوامل اصلی رشد و پیشرفت شرکت به حساب می‌آید.

هر یک از منابع تأمین مالی داخلی و خارجی دارای اقسام متنوعی می‌باشند که حسب مورد بر سایر موارد ارجحیت دارند. لذا هر تصمیمی که به عمل می آید دارای اثرات خاص خود خواهد بود و تصمیمات مالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. از آنجا که گاهی اوقات اثرات تبعی یک تصمیم خاص، تغییرات بسزایی در وضعیت شرکت بوجود می آورد، همواره بایستی با احتیاط و آگاهی کامل از پیامدهای یک تصمیم خاص، نسبت به آن اقدام نمود. افزایش سرمایه بعنوان یک روش تأمین مالی مطرح می باشد که مزایا و معایبی نیز دارد و بر قیمت و حجم مبادلات سهام شرکت‌ها و بازده سهام تأثیر خواهد گذاشت. بنابراین تحقیق حاضر به دنبال بررسی میزان موفقیت شرکتها در استفاده از سرمایه جذب شده جهت کسب بازدهی بیشتر و وجود منطق اقتصادی در بکارگیری سرمایه و میزان توجیه‌ پذیری افزایش سرمایه شرکت‌ها است.

[1]-2WAY ANOVA

فهرست

چكیده:.. 1

مقدمه:.. 3

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1-مقدمه : 6

2-1  بیان مسئله 8

3-1 سابقه تحقیقات و مطالعات انجام شده 9

4-1  اهمیت و ضرورت تحقیق. 11

5-1  اهداف تحقیق. 13

6-1  چارچوب نظری تحقیق. 13

7-1  مدل تحلیلی و شیوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق. 15

8-1  مدل تبیینی تحقیق. 18

9-1  فرضیه های تحقیق. 18

1-9-1  فرضیه اصلی  اول تحقیق. 19

2-9-1  فرضیه های فرعی تحقیق. 19

3-9-1  فرضیة اصلی دوم 19

10-1 متغیرهای تحقیق. 19

1-10-1  متغیر مستقل. 20

2-10-1  متغیر وابسته 20

11-1 تعاریف واژه ها واصطلاحات  پژوهش.. 20

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

1-2- مقدمه 24

2-2- بخش اول: تاریخچه و مبانی نظری ساختار سرمایه 25

1-2-2 تاریخچه 25

2-2-2 نظریات مختلف پیرامون ساختار سرمایه 26

1-2-2-2 نظریه سنتی. 26

2-2-2-2 نظریه مودیلیانی و میلر(M.M) 27

3-2-2-2 نظریه ترجیحی. 30

4-2-2-2 نظریه توازی ایستا (مصالحه) 31

3-2- بخش دوم: عوامل تعیین کننده و مؤثر بر ساختار سرمایه 33

1-3-2 عوامل درونی مؤثر بر ساختار سرمایه 33

1-1-3-2صنعت.. 33

2-1-3-2 اندازه شرکت.. 34

3-1-3-2ریسک... 35

4-1-3-2اهرم عملیاتی. 41

5-1-3-2  درآمد و افزایش سود صاحبان شرکت.. 42

6-1-3-2 نرخ رشد شرکت.. 43

7-1-3-2 قابلیت سودآوری. 43

8-1-3-2 تطبیق نوسانپذیری احتیاجات در مقابل منابع کوتاه مدت.. 44

9-1-3-2-کنترل. 44

10-1-3-2 قابلیت انعطاف.. 45

4-2-بخش سوم: بررسی روشهای تأمین مالی. 49

1-4-2 تأمین مالی کوتاه مدت.. 50

2-4-2 تأمین مالی میان مدت.. 50

3-4-2 تأمین مالی بلند مدت.. 51

1-3-4-2 استقراض: 52

2-3-4-2 سهام عادی. 54

3-3-4-2سهام ممتاز. 56

4-3-4-2سود انباشته 57

5-3-4-2 هزینه سرمایه 58

1-5-3-4-2 عوامل مؤثر بر هزینه سرمایه 59

2-5-3-4-2 محاسبه هزینه سرمایه 60

6-3-4-2 هزینة بدهی. 61

7-3-4-2 هزینه سهام ممتاز. 62

8-3-4-2 هزینة سهام عادی. 63

1-8-3-4-2 نظریة مدل بدون رشد 64

2-8-3-4-2 نظریة مدل رشد گوردون ( رشد ثابت ) 65

3-8-3-4-2 نظریة مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای (CAPM) 67

4-8-3-4-2  نظریة مدل صرف ریسک... 68

9-3-4-2 هزینة سود انباشته 69

4-4-2 مقایسة اوراق بهادار. 70

5-4-2هزینه سرمایه و بازده شرکت.. 72

1-5-4-2 تأمین مالی از طریق استقراض یا افزایش سرمایه 73

2-5-4-2 تأثیر اهرم مالی بر هزینه سرمایه و بازده شرکت.. 76

6-4-2 نسبت های مالی. 78

1-6-4-2 انواع نسبت‌های مالی. 78

7-4-2  نرخ بازده مورد انتظار. 83

8-4-2 نرخ بازده سهام 84

5-2 بخش چهارم: سوابق تحقیق. 85

6-2 تحقیقات صورت گرفته در داخل و خارج. 86

1-6-2 تحقیقات انجام شده در خارج از ایران. 86

2-6-2 تحقیقات انجام شده در ایران. 88

7-2 فرضیههای تحقیق: 88

8-2 جامعه آماری: 89

9-2 روش آزمون تحقیق: 89

10-2 خلاصه و نتیجهگیری تحقیق: 89

11-2 تفاوت تحقیق حاضر با تحقیقات مشابه داخلی. 93

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

1-3- مقدمه : 95

2-3 روش تحقیق مورد استفاده در پژوهش.. 96

3-3 قلمرو تحقیق. 96

4-3  روش های گردآوری اطلاعات.. 97

5-3- ابزارگردآوری اطلاعات و داده ها 98

6-3- جامعۀ آماری، روش نمونه‌گیری و حجم نمونه 98

7-3 روش‌های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده‌ها 100

1-7-3  آزمون فرض تحقیق. 101

2-7-3  روش تحلیل داده‌ها 102

3-7-3 معیار آزمون. 102

4-7-3 ضریب تعیین: 103

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

1-4-‏ مقدمه‏: 105

2-4 محاسبه متغیرهای وابسته 105

3-4 آزمون فرضیه ها 112

1-3-4 آزمون فرضیه های فرعی. 112

1-1-3-4 تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی اول. 113

2-1-3-4 تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی دوم 113

3-1-3-4 تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی سوم 114

4-1-3-4 تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی چهارم 115

2-3-4 آزمون فرضیه های اصلی. 115

1-2-3-4 تجزیه و تحلیل فرضیه اصلی اول. 115

2-2-3-4 تجزیه و تحلیل فرضیه اصلی دوم 117

1-2-2-3-4 تجزیه و تحلیل شاخص های فرضیه اصلی دوم 117

4-4 خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها 119

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5-مقدمه: 121

2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها 122

1-2-5 وضعیت فرضیه فرعی اول : 122

2-2-5 وضعیت فرضیه فرعی دوم : 123

3-2-5 وضعیت فرضیه فرعی سوم : 123

4-2-5 وضعیت فرضیه فرعی چهارم : 124

5-2-5 وضعیت فرضیه اصلی اول : 124

6-2- 5 وضعیت فرضیه اصلی دوم : 125

3-5  بحث و نتیجه گیری كلی. 125

4-5  پیشنهادها 127

1-4-5 پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های فرضیات اصلی تحقیق. 127

2-4-5 پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی. 128

5-5  محدودیتها و مشكلات تحقیق. 129

پیوستها

منابع و ماخذ

منابع فارسی: 182

منابع لاتین: 185

چکیده انگلیسی .......................................................................................................186